شهدهایی که به عسل تبدیل می‌شوند
این روزها اکثر زنبورهای عسل در حال شهدگیری از گل‌های بهاری یا مواد قندی گیاهان و درختان هستند. شهد مکیده شده را پس از افزودن انواع آنزیم‌ها و انجام چند کنش شیمیایی تبدیل به مایعی خوشبو و نیروزا به نام عسل می‌کنند و آن را در قاب‌های چندوجهی موم اندود شده خود ذخیره می‌کنند.
از اواسط یا اواخر بهار تقریبا تمام کندوها پر عسل شده و می‌توانیم با مراجعه به برخی تولیدکنندگان عسل محلی یا برخی عرضه‌کنندگان معتبر، عسل بهاره تهیه کنیم.
اما چرا هنگام خرید عسل برخی فروشندگان میزان مواد قندی بعضی عسل‌ها را زیاد و برخی دیگر را کم معرفی می‌کنند؟ آیا عسل تقلبی وجود دارد؟ چگونه می‌توان عسل طبیعی را شناسایی کرد؟ آیا شکرک زدن عسل دلیلی بر تقلبی بودن آن است؟
ارزش تغذیه‌ای عسل طبیعی
عسل سرشار از ویتامین‌های گروه B ، C و مواد معدنی منیزیم، پتاسیم، کلسیم، گوگرد، آهن، مس، روی، فسفر و ید است.
عسل طبیعی حاوی قندهایی چون گلوکز و فروکتوز بوده و درصد بسیار کمی هم ساکاروز (شکر) دارد. چون قند موجود در عسل نیازی به هضم اولیه در معده ندارد به سرعت جذب خون شده و پس از مدت زمان کوتاهی (حدود هفت دقیقه) اثر نیروزایی خود را آشکار می‌سازد.
عسل طبیعی مقوی قلب و کبد است و در دفع سموم بدن نقش موثری دارد و به عنوان آرامبخشی قوی، بی‌خوابی‌های شبانه را رفع و درمانگر موثر بیماری‌های تنفسی و حساسیت‌های فصلی است.
میزان ساکاروز ( شکر ) عسل طبیعی پایین است
عسل طبیعی:
این عسل توسط زنبور و تنها از شهد گل‌ها و گیاهان تهیه می‌شود. میزان ساکاروز این عسل بسیار پایین بوده و به دلیل آنکه دیگر قندهای موجود در آن برای جذب نیاز به انسولین ندارد، برای مبتلایان به دیابت مفید است. خوب است بدانید تمام خواص درمانی و تغذیه‌ای که در مورد عسل گفته و نوشته می‌شود مربوط به عسل طبیعی است که به دلیل هزینه‌های نگهداری و پرورش زنبور، قیمت گرانی داشته و در بازار کمتر یافت می‌شود. عسل طبیعی را از فروشگاه‌هایی که خود پرورش دهنده زنبور و تولیدکننده عسل هستند، تهیه کنید.
عسل تغذیه‌ای:
این عسل توسط زنبور و علاوه بر شهد گل‌ها و گیاهان از شربت و شکری که در مجاورت کندو قرار داده می‌شود به دست می‌آید. این نوع عسل، ساکاروز زیادی داشته و به‌طور قطع کیفیت و خواص عسل طبیعی را ندارد و مصرف آن برای بیماران دیابتی مضر است. این نوع عسل در اغلب فروشگاه‌های مواد غذایی با قیمتی مناسب عرضه و به همین دلیل مورد استقبال عموم است.
عسل تقلبی:
ماده‌ای شبیه عسل است که زنبور در تهیه آن هیچ دخالتی ندارد. این محصول اغلب از ترکیب گلوکز تجاری، شکر، اسید سیتریک، اسانس و دیگر مواد افزودنی به دست می‌آید و فاقد خاصیت درمانی و غذایی است و برای سلامتی مضر است. این عسل نیز به دلیل قیمت بسیار پایین با اقبال عمومی مواجه است.
عسل تک گل:
عسلی است که زنبور تنها از یک نوع گل شهدگیری کند. مانند عسل اقاقیا، عسل آویشن و… البته این عسل‌ها صد در صد تک گل نیست ، زیرا احتمال دارد زنبور در مسیر پرواز از برخی گل‌های متفرقه منطقه نیز شهدگیری کرده باشد. این نوع عسل‌ها خواص درمانی بسیار زیاد و مختص به گیاه یا گل مربوطه را داشته و نسبت به عسل‌های دیگر قیمت بالاتری دارد.
عسل چند گل:
عسلی است که زنبور از روی گل‌های گوناگون شهدگیری کرده باشد. این نوع عسل از نظر خواص، رنگ، عطر و طعم مطابق ذائقه اغلب مصرف‌کنندگان بوده و کاربرد درمانی دارد.
عسل شان (موم‌دار):
این نوع عسل سرشار از موم، بره موم و گرده گل بوده و خواص و کیفیت بالایی دارد. اما باید بدانید برخی افراد غیر متعهد و سودجو با دستگاه‌های موم ساز و پارافین (ماده اولیه شمع) موم‌هایی تقلبی ساخته و با قرار دادن آن در شبه عسل‌های تقلبی موجب گمراهی مصرف‌کنندگان می‌شوند.
عسل بهاره و پاییزه:
عسلی که در اواخر فصل بهار به وسیله زنبور از درختان میوه‌ای چون مرکبات، اقاقیا، زردآلو، بادام و… به دست می‌آید عسل بهاره و عسلی که از اوایل تابستان تا اواسط پاییز از شهد گل‌ها و گیاهان صحرایی تولید می‌شود عسل پاییزه نام دارد.
ملاک تشخیص عسل طبیعی
باور گروهی از افراد آن است که عسل وقتی شکرک بزند یا کدر و ته‌نشین شود، عسل تقلبی است. اگر هم رنگش کهربایی تیره و بافتی سفت داشته باشد و به اصطلاح کش بیاید و بعد از یک شبانه روز در یخچال شکرک نزد و چنانچه قاشقی از آن برداشته شود قطرات آن به صورت باریکه‌ای پیوسته کش آید و منقطع نشود، عسل طبیعی و سالم است. اما باید بدانید چنین نیست، هر چند شناسایی عسل طبیعی از تقلبی آن به وسیله عموم افراد سخت است و تنها دستگاه‌های آزمایشگاهی ملاک دقیق و علمی تشخیص عسل طبیعی است.
شکرک زدن عسل دلیل تقلبی بودن آن نیست
عسل به دلیل آنکه سرشار از مواد قندی است، احتمال دارد بلورین شده و به اصطلاح شکرک بزند. خوب است بدانید عسل‌هایی که گلوکز کمتری دارد دیرتر و آنهایی که ساکاروز بیشتری دارد زودتر شکرک می‌زند.
تفاوت میان شکرک عسل طبیعی و تقلبی
عسل طبیعی معمولا بتدریج و به مرور زمان کدر و ته‌نشین شده و رسوب می‌کند. شکرک آن مانند شکرک شیره خرما نرم بوده و در حین خوردن هیچ‌گونه صدایی زیر دندان احساس نمی‌شود و در داخل دهان به سرعت مایع می‌شود. اما شکرک عسل تقلبی مثل نبات سفت است و بسختی با قاشق جدا شده و موقع خوردن مانند دانه‌های شکر در زیر دندان صدا داده و مثل شکلات به دندان می‌چسبد.
معمولا این نوع عسل‌ها کدر و ته‌نشین نشده و در مدت زمان کوتاهی شکرک می‌زند. برای جلوگیری از تبلور عسل، برخی کارخانجات بسته‌بندی و تولیدکنندگان غیرمتعهد با حرارت دادن طولانی مدت و افزودن برخی مواد، پدیده کریستالیزاسیون (شکرک زدن عسل) را به تاخیر می‌اندازد.
بد نیست بدانید حرارت مستقیم و طولانی مدت موجب کاهش ارزش تغذیه‌ای و خواص درمانی عسل شده و به دلیل ایجاد ترکیبات شیمیایی مصرف آن برای سلامت مصرف‌کننده مضر است.
